Φυτικά χάπια | συμπληρώματα διατροφής για ημικρανία

Γράφει ο: Δρ. Μιχάλης Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD

Στην εποχή μας, η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής με σκοπό τη διατήρηση καλής υγείας ή την πρόληψη ή ρύθμιση κάποιας ασθένειας αυξάνεται ραγδαία.

Η ημικρανία δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Μάλιστα, καθώς πολλοί άνθρωποι με ημικρανία πιστεύουν πως η πάθηση τους αυτή δεν χρειάζεται μια «κανονική» φαρμακευτική αγωγή ή πως τα υπάρχοντα αντι-ημικρανικά φάρμακα μπορεί να έχουν σοβαρές επιπλοκές, ειδικά μακροπρόθεσμα, το ποσοστό των χρηστών συμπληρωμάτων διατροφής μεταξύ των ημικρανικών είναι πιθανότητα σημαντικά υψηλότερο από ότι σε άλλες ασθένειες. Επίσης, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο ασθενείς με ημικρανία που ακολουθούν κάποια ιατρική θεραπεία και παρακολούθηση, παράλληλα να χρησιμοποιούν συμπληρώματα διατροφής, χωρίς να το αναφέρουν στο γιατρό τους, σαν να πρόκειται για κάτι κατακριτέο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απόκρυψη σημαντικών λεπτομερειών από το γιατρό αλλά δεν είναι ανεξήγητο, καθώς η πλειονότητα των γιατρών φαίνεται πως είναι αρνητικά διακείμενη στη χρησιμότητα των συμπληρωμάτων διατροφής, τουλάχιστον όσον αφορά τη δράση τους στην ημικρανία. Η άποψη αυτή είναι λαθεμένη.

Υπάρχουν φυτικά χάπια, βιταμίνες και συμπληρώματα διατροφής για την ημικρανία και η χρήση τους, μεμονωμένα ή ως τμήμα μιας γενικότερης θεραπείας, σαφώς και πρέπει να εξετάζεται ως ενδεχόμενο και να συζητιέται με τους ασθενείς. Έτσι, παρά το ότι η τεκμηρίωση της δράσης συγκεκριμένων συμπληρωμάτων διατροφής στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας έχει γίνει αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα διεθνώς, μετά από τη σχετική επιστημονική κλινική έρευνα, δυστυχώς η πλειονότητα των ιατρών της κλασικής ιατρικής απορρίπτει τη χρησιμότητα των συμπληρωμάτων αυτών και, τελικά, αυτά χρησιμοποιούνται μόνο από ιατρούς της ονομαζόμενης «εναλλακτικής» ιατρικής.

Το παρόν άρθρο έχει σκοπό να αναδείξει για ποια συμπληρώματα διατροφής υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για χρήση στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας, σύμφωνα με δημοσιευμένες ιατρικές έρευνες και με κατευθυντήριες οδηγίες επιστημονικών εταιρειών, όπως η Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας (American Academy of Neurology) και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Νευρολογικών Εταιρειών (European Federation of Neurological Societies) και η Καναδική Εταιρεία Κεφαλαλγίας (Canadian Headache Society). Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο αυτό θα γίνει αναφορά στη βιταμίνη Β2, στο συνένζυμο Q10, στο μαγνήσιο και στον πετασίτη (butterbur).

Βιταμίνη Β2 και ημικρανία

Βιταμίνη Β2 και ημικρανία

Η βιταμίνη Β2, γνωστή και ως ριβοφλαβίνη, έχει σημαντικό ρόλο στις ενεργειακές διαδικασίες των κυττάρων μας. Σε μία άρτια ιατρική έρευνα, σε δόση 400mg την ημέρα και συγκρινόμενη με το εικονικό φάρμακο (placebo), η βιταμίνη Β2 μείωσε τις ημικρανικές κρίσεις κατά 2 το μήνα, μετά τρίμηνη χορήγηση. Στην ομάδα που λάμβανε βιταμίνη Β2, στο 56% των συμμετεχόντων οι ημέρες με ημικρανία μειώθηκαν κατά 50% ή και περισσότερο, σε σχέση με 19% στην ομάδα που λάμβανε εικονικό φάρμακο. Το αποτέλεσμα αυτό κρίνεται ως ιδιαίτερα θετικό, αλλά μια δεύτερη μελέτη, αν και όχι τόσο καλή ποιοτικά, απέτυχε να αναδείξει ανωτερότητα ενός συνδυασμού 400mg B2, 300mg μαγνησίου και 100mg του βοτάνου feverfew σε σύγκριση με 25mg B2.

Οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες είναι κατά πλειονότητα θετικά διακείμενες στη χρήση Β2 στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας, καθώς η μεν Καναδική Εταιρεία Κεφαλαλγίας προτείνει τη χρήση 400mg B2 για την προφύλαξη της ημικρανίας, η δε Αμερικανική θεωρεί τη δόση αυτή πιθανότατα αποτελεσματική. 

 

Συνένζυμο Q10 και ημικρανία

Συνένζυμο Q10 και ημικρανία

Το συνένζυμο Q10 έχει ρόλο στην καλή λειτουργία των μιτοχονδρίων, των «εργοστασίων παραγωγής ενέργειας» των κυττάρων μας. Η δράση του στην προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας έχει διερευνηθεί σε μία σχετικά καλής ποιότητας μελέτη, όπου το Q10 σε δόση 100mg τρεις φορές την ημέρα μείωσε τις κρίσεις ημικρανίας οριακά, κατά λίγο περισσότερο από μία το μήνα, σε σχέση με το διάστημα πριν τη θεραπεία, ενώ όσοι λάμβαναν εικονικό φάρμακο δεν είδαν κάποια ουσιαστική μεταβολή στις κρίσεις ημικρανίας τους. Μείωση των ημερών με ημικρανία το μήνα κατά 50% ή και περισσότερο είχε σχεδόν το 48% όσων λάμβαναν Q10, σε σχέση με το 14% όσων λάμβαναν placebo. Σε μία άλλη μελέτη, ελέγχθηκαν 1500 έφηβοι και ένας στους τρεις είχε χαμηλά επίπεδα Q10 στο αίμα. Η χορήγηση 1-3mg/kg την ημέρα μείωσε σημαντικά τη συχνότητα της ημικρανίας στα άτομα αυτά.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, η Καναδική Εταιρεία Κεφαλαλγίας προτείνει τη χρήση 100mg Q10 τρεις φορές την ημέρα, για την προφύλαξη της ημικρανίας. Επίσης, τόσο η Αμερικανική, όσο και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία καταγράφουν το Q10 ανάμεσα στις ουσίες με ενδεχόμενη αντι-ημικρανική δράση. 

 

Μαγνήσιο και ημικρανία

Μαγνήσιο και ημικρανία

Ίσως το συμπλήρωμα διατροφής για το οποίο έχει γίνει η περισσότερη συζήτηση για χρήση του στην προφύλαξη της ημικρανίας, το μαγνήσιο θεωρείται πως μπορεί να μειώσει τη νευρογενή φλεγμονή, ουσιαστικό στοιχείο των ημικρανικών κρίσεων, ενώ ενδεχομένως παίζει ρόλο και στη ρύθμιση και άλλων αγγειακών και νευρωνικών μηχανισμών. Το μαγνήσιο έχει μελετηθεί σε δύο σχετικά καλής επιστημονικής ποιότητας μελέτες. Στη μία από αυτές, 600mg μαγνησίου (σε μορφή δικιτρικού μαγνησίου) συγκρίθηκαν με εικονικό φάρμακο (placebo). Μετά τρίμηνη χορήγηση, στην ομάδα που χορηγήθηκε μαγνήσιο οι κρίσεις μειώθηκαν κατά 1.5, σχέση με μείωση κατά 0.5 στην ομάδα που έλαβε placebo. Μείωση των κρίσεων κατά 50% είδε ένας στους δύο που έλαβαν μαγνήσιο και ένας στους τρεις που έλαβαν placebo. Σημαντικό είναι πως το μαγνήσιο, αν και συμπλήρωμα διατροφής και όχι φάρμακο, είχε παρενέργειες. Στη μελέτη αυτή, ένας στους 5 που έλαβαν μαγνήσιο παρουσίασε διάρροια, ενώ αρκετοί συμμετέχοντες είχαν γαστρικές ενοχλήσεις. Σε άλλη μελέτη, 243mg μαγνησίου συγκρίθηκαν με εικονικό φάρμακο. Εδώ, το ποσοστό που είχε 50% μείωση των κρίσεων ήταν ένας στους 4, τόσο σε αυτούς που έλαβαν μαγνήσιο, όσο και σε αυτούς που έλαβαν placebo. Για τα αντικρουόμενα αυτά σε σχέση με την αποτελεσματικότητα του μαγνησίου ευρήματα, έχει διατυπωθεί η εξήγηση πως το μαγνήσιο ίσως είναι ωφέλιμο μόνο σε όσους ημικρανικούς έχουν χαμηλά επίπεδα στον οργανισμό τους, κάτι όμως που δεν βρίσκει όλους τους ειδικούς σύμφωνους. Ως εκ τούτου, η διενέργεια εξέτασης για τα επίπεδα μαγνησίου στο αίμα δεν είναι, για την ώρα, κάτι που πρέπει απαραίτητα να γίνεται πριν συσταθεί η χρήση συμπληρώματος μαγνησίου για την ημικρανία.

Με βάση τα παραπάνω, η Καναδική Εταιρεία Κεφαλαλγίας υποστηρίζει τη χρήση μαγνησίου για την ημικρανία, αν και δέχεται πως τα δεδομένα δεν είναι τόσο υψηλής επιστημονικής ποιότητας. Η κατάλληλη δόση φαίνεται πως είναι η σχετικά υψηλή δόση των 600mg την ημέρα. Οι Ευρωπαϊκές και οι Αμερικανικές οδηγίες θεωρούν η δράση το μαγνήσιο ενδεχομένως έχει προφυλακτική δράση στην ημικρανία.

Κατά την άποψή του συγγραφή αυτού του άρθρου, στην ημικρανία ακόμα καλύτερα αποτελέσματα από την μεμονωμένη χρήση μαγνησίου έχει ο συνδυασμός με άλλα συμπληρώματα και βιταμίνες. 

Πετασίτης (butterbur) και ημικρανία

Η χρήση του εκχυλίσματος του φυτού πετασίτη στην ημικρανία, παραμένει θέμα με σημαντικό επιστημονικό ενδιαφέρον. Η τεκμηρίωση της δράσης του έχει γίνει μέσα από δύο άρτιες επιστημονικές μελέτες, όπου η δοσολογία των 50 και 75mg/ημέρα συγκρίθηκε με placebo. Συνολικά, και οι δύο δόσεις φάνηκε να υπερέχουν του εικονικού φαρμάκου, με ποσοστά ασθενών που είχαν 50% μείωση της συχνότητας της ημικρανίας να κυμαίνονται μεταξύ 45 και 68%, που κρίνονται ως ιδιαίτερα θετικά. Ωστόσο, σκεπτικισμός και επιφυλάξεις υπάρχουν από διάφορους ειδικούς, όσον αφορά τόσο την πραγματική περιεκτικότητα διαφόρων σκευασμάτων σε πετασίτη, όσο και στο κατά πόσο η μέθοδος παρασκευής του συμπληρώματος είναι τέτοια που να παράγεται προϊόν καθαρό από φυσικές ηπατοτοξικές ουσίες που φυσιολογικά υπάρχουν στο φυτό. Δυστυχώς, σε έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ, μόνο 7 στα 21 σκευάσματα είχαν τη σωστή ποσότητα πετασίτη, ενώ άλλα σκευάσματα περιείχαν και τοξικά παράγωγα του φυτού που κανονικά δεν θα έπρεπε. Έτσι, ενώ ο πετασίτης φαίνεται να είναι ένα φυσικό προϊόν με καλή αντι-ημικρανική δράση, η επιλογή του σωστού συμπληρώματος είναι σημαντική, ώστε να εξασφαλιστεί τόσο η αποτελεσματικότητα όσο και η ασφάλεια του ασθενούς.

Οι επιστημονικές εταιρείες υποστηρίζουν ισχυρά (Αμερικανικές και Καναδικές οδηγίες) ή μέτρια (Ευρωπαϊκές οδηγίες, που θεωρούν τον πετασίτη πιθανότητα αποτελεσματικό) τη χρήση του πετασίτη για προφύλαξη της ημικρανίας. Ωστόσο, η επιλογή ενός ποιοτικού σκευάσματος θεωρείται απαραίτητη για να επιτευχθεί αποτέλεσμα, αλλά και να αποφευχθεί ο κίνδυνος σημαντικών παρενεργειών.

Σαν συμπέρασμα των παραπάνω στοιχείων για ορισμένα συμπληρώματα διατροφής όπως η βιταμίνη Β2, το μαγνήσιο, το συνένζυμο Q10 και τον πετασίτη, θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν κάποιου βαθμού αποτελεσματικότητα στην προφύλαξη της ημικρανίας. Ασφαλώς, υπάρχουν και άλλες φυσικές ουσίες, αλλά και έτοιμοι συνδυασμοί κάποιων φυσικών ουσιών, που επίσης χρησιμοποιούνται.

Έτσι, η πιθανότητα χορήγησης συμπληρωμάτων διατροφής θα πρέπει να αξιολογείται από τον γιατρό και να συζητιέται με τον ημικρανικό ασθενή, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει πως μπορεί να είναι μια επιλογή σε κάθε περίπτωση που θα απαιτηθεί προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας. 

Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, η χρήση φυτικών χαπιών και συμπληρωμάτων διατροφής, όπως βιταμίνης Β2, μαγνησίου, πετασίτη ή συνενζύμου Q10 αξιολογείται αναλυτικά και τελικά λαμβάνεται μια απόφαση για τη χρήση τους είτε μεμονωμένα, είτε φυσικά σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες (φαρμακευτικές θεραπείες, ιατρικές συσκευές, Botox ή μονοκλωνικά αντισώματα).

Βιβλιογραφία

Pringsheim T, Davenport WJ, Mackie G, et al. Canadian Headache Society guideline for migraine prophylaxis. Can J Neurol Sci. 2012;39(2 Suppl. 2):S1-S59.
Holland S, Silberstein SD, Freitag F, et al. Evidence-based guideline update: NSAIDs and other complementary treatments for episodic migraine prevention in adults: Report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology and the American Headache Society. Neurology. 2012;78:1346-1353.
Evers S, Afra J, Frese A, et al. EFNS guideline on the drug treatment of migraine – Revised report of an EFNS task force. Eur J Neurol. 2009;16:968-981.

Ιατρείο Κεφαλαλγίας

Λαζαράκη 8 Γλυφάδα 
Μεσογείων 402 Αγ.Παρασκευή

Τηλ. Κέντρο: 210 9681760
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Σκοπός του headaches.gr είναι η παροχή γνώσεων για τους πονοκεφάλους με τρόπο απλό και κατανοητό για όλους και όχι η παροχή εξειδικευμένων και δυσνόητων ιατρικών πληροφοριών.

Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.